Państwowy układ współrzędnych płaskich prostokątnych „1942” został wprowadzony do praktyki geodezyjnej i kartograficznej na podstawie uchwały Prezydium Rządu w 1953 r. w sprawie założenia jednolitej państwowej sieci geodezyjnej i opracowania mapy podstawowej państwa. Uchwała ta zobowiązywała do opracowania i wydania mapy topograficznej w skali 1:25 000 (mapa ta została wykonana dla całego kraju w ciągu 6 lat). Kolejna uchwała Prezydium Rzędu, podjęta w 1955 r., zobowiązywała do opracowania mapy topograficznej w skali 1:10 000.
Z chwilą wprowadzenia układu „1965” układ współrzędnych „1942” zarezerwowany został do opracowywania map topograficznych sporządzanych do celów obronnych.
Układ ten określają następujące dane:
a) za powierzchnię odniesienia przyjęto elipsoidę Krasowskiego, która została obliczona w 1940 roku (tab.3).
b) punktem początkowym triangulacji jest środek okrągłej sali obserwatorium w Pułkowie, którego geograficzne współrzędne astronomiczne są następujące:
– szerokość φ = 59º 46′ 18,55″
– długość λ = 30º 19′ 42,09″
c) azymut wyjściowy – 121 40 38,79 z orientacją na Bugry.
Przy pomiarach wysokościowych przyjmujemy geoidę Kronsztadzką (teoretyczny poziom Morza Bałtyckiego w Kronsztadzie).
W państwowym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych „1942” opracowane zostały mapy topograficzne w skalach 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000, 1:500 000.
Mapy te sporządzone są w odwzorowaniu Gaussa-Krügera. Jest to równokątne poprzeczne odwzorowanie elipsoidy obrotowej na pobocznice walca, przy czym środkowy południk obszaru, zwany też południkiem osiowym, odtwarza się wiernie.
Układ ten obejmował dwa podsystemy (rys. 9. a, b):
- odwzorowanie w pasach południkowych o szerokości 6º. W wyniku tego na obszarze Polski powstały dwie strefy odwzorowawcze: z południkami środkowymi 15º i 21º; nazywamy je pomocniczo: 1942/15 (6) i 1942/21 (6). Odwzorowanie to miało zastosowanie dla map średnio- i małoskalowych (skale mniejsze od 1:5000). Zniekształcenia odwzorowawcze zmieniały się od 0 (na południku środkowym każdej strefy) do ok. +59 cm/km (na brzegach strefy).
- odwzorowanie w pasach południkowych o szerokości 3º. W wyniku tego na obszarze Polski powstały cztery strefy odwzorowawcze: z południkami środkowymi 15º, 18º, 21º, 24º; oznaczamy je pomocniczo: 1942/15 (3), 1942/18 (3), 1942/21 (3), 1942/24 (3). Odwzorowanie to miało zastosowanie dla map wielkoskalowych (skala 1:5000 i większe). Zniekształcenia odwzorowawcze na brzegach stref dochodziły do +15 cm/km.
Mapy topograficzne sporządzone w układzie współrzędnych płaskich prostokątnych „1942” mają siatkę kartograficzną i siatkę kilometrową.
Arkusze map topograficznych są sporządzane w podziale na sekcje trapezowo-elipsoidalne, przy czym linie podziału pokrywają się z obrazami równoleżników i południków. Formaty arkuszy wynoszą odpowiednio:
- dla mapy w skali 1:25 000: Δφ = 5′; Δλ = 7,5′
- dla mapy w skali 1:50 000: Δφ = 10′; Δλ = 15′
- dla mapy w skali 1:100 000; Δφ = 20′; Δλ = 30′
- dla mapy w skali 1:200 000: Δφ = 40′; Δλ = 1º
- dla mapy w skali 1:500 000: Δφ = 2º; Δλ = 3º
Punktem wyjścia do podziału na arkusze map jest Międzynarodowa Mapa Świata w skali 1:1 000 000.